De 5 Pilaren van Yoga

Voor mij begint de dag met een ritueel, één van de dingen die ik dagelijks doe is ademen. Natuurlijk ademen we allemaal de hele dag door. Maar het onbewuste proces van onze ademhaling bewust maken is niet het eerste waar je aan denkt als je wakker wordt. Het andere dat ik doe is dagelijks wandelen, zonnegroeten doen of een yoga serie. Ik ben bezig met schrijven en zo zijn er nog een aantal dingen die ik doe. Wat heeft dat allemaal met yoga te maken? Veel mensen zien yoga vooral als de fysieke lichaamsbeweging. Yoga betekent letterlijk harmonie, verbinding. En door de beoefening van yoga vergaren we zelfkennis. Dat gaat verder dan alleen kennis over ons lichaam. Het gaat ook over de controle die we uitoefenen op lichaam en geest.

1. De juiste manier van bewegen

Met de juiste beweging maak je je lichaam soepel en voel je dagelijks hoe je in je vel zit. Voor mij helpt dat enorm. Als ik spierpijn heb of ’s nachts niet goed gelegen heb, dan kan ik dat door ’s morgens te bewegen registreren en ik kan er specifieke oefeningen voor doen om mijn lichaam te laten ontspannen. Ook bereid je je lichaam voor om de aankomende dag optimaal in te gaan. Ik voel mijzelf veel bewuster van mijn lichaam en weet vaak van tevoren wat ik qua kracht wel en niet kan. Ook zit ik veel beter op dagen dat ik lang moet zitten en is mijn houding gedurende de dag veel beter. Ik zie ons lichaam als een voertuig wat we moeten onderhouden, een fiets loopt soepeler als je nu en dan de ketting smeert, een auto heeft periodiek een APK. Dus waarom niet dagelijks stilstaan bij je lichaam? In het Sanskriet heet dit ‘asana’. In de yogalessen is een asana een oefening.

2. De juiste manier van ademhalen

Zoals ik hierboven als schreef, begin ik de dag met ademhalen. Ik doe allerlei oefeningen, beginnend bij rustig zitten en mijn ademhaling observeren. Door ook tijdens de dag mijn ademhaling te observeren zegt mij heel veel over mijn gemoedstoestand. Als ik tijdsdruk of stress ervaar merk ik dat mijn ademhaling wat hoger in mijn borst zit. En dat betekent dat ik niet meer mijn hele ademhalingsstelsel gebruik om te ademen. Ik zit dan in een vecht- of vluchtstand, een natuurlijk overlevingsmechanisme. Door mij hiervan bewust te zijn kan ik mijn buik ontspannen en naar mijn onderbuik ademen en mijn lichaam als het ware geruststellen dat er geen gevaar is. Door de enorme intelligentie van ons lichaam worden alle andere processen ook weer aangepast. Hierbij kun je denken aan o.a. je hartslag, regulatie van hormonen en bloeddruk. Met onze ademhaling zorgen we ervoor dat al onze lichaamsprocessen goed verlopen. Anders gezegd zorgt onze adem niet alleen maar voor toevoer van zuurstof, maar ook voor de rust in ons lichaam. Daardoor staan we in de juiste stand om voor ons lichaam te zorgen en ons lichaam van binnenuit te reinigen. Ook helpt de juiste manier van ademen bij sporten. Sinds ik bewuster adem kan ik veel makkelijker een goed ritme vinden om langer te zwemmen. In yoga heet de beoefening van de juiste adem ‘pranayama’. Prana betekent ‘adem’ of ‘levenskracht’. Yama betekent ‘onthouding’ of ‘verbod’. Pranayama kun je dus vertalen met niet ademen. Dat verwijst naar het controleren van de adem. In gevorderde ademsessies wordt veel gewerkt met het vasthouden van de adem, deze beoefening leidt tot Kumbhaka, een moment waarop de adem zo licht is dat je die nauwelijks voelt. Soms wordt ervaren dat er helemaal geen adembeweging tijdens hele diepe ontspanning.

3. De juiste ontspanning

Dat ontspannen bij yoga hoort is voor veel mensen wel duidelijk. Bij lessen voor startende beoefenaars is er meestal veel aandacht voor ontspannen. Ik merk zelf altijd hoe fijn het is om eerste een spiergroep aan te spannen, dan voel ik alle betrokken spieren en kan ik die spieren makkelijker ontspannen. Ontspanning is in mijn leven heel belangrijk, want met alle ideeën die ik in mijn hoofd heb en alle activiteiten waarvan ik geniet, is mijn agenda soms overvol. Het beoefenen van yoga en bewust ontspannen zorgt ervoor dat ik kan relativeren en makkelijker prioriteiten kan stellen. Het geeft mij ook meer controle over mijn gedachten. In ons leven is er een enorm aanbod van activiteiten. Rondom werk is vaak ook veel spanning. Als je werk hebt, zijn er regelmatig dingen waarover je minder tevreden bent. Misschien voel je regelmatig dat je meer kunt en niet alle kwaliteiten gebruikt die je hebt. Of wanneer je geen werk hebt, kan het vinden van werk veel stress opleveren. Ook de combinatie van privéleven en werk kan voor spanningen zorgen. Vaak ervaar je dat de balans verre van ideaal is. Al die spanning zorgt vaak voor een verkrampte houding, en die kramp zet zich vast in je lichaam. Veel voorkomende pijnlijke gebieden zijn schouders, nek en rug. Door op de juiste manier te ontspannen kun je voelen hoe gespannen je spieren zijn en de spanning steeds meer loslaten. Dit heeft ook effect op je gedachten. Binnen yogalessen doen we dat vaak in ‘Savasana’, de lijkhouding. Je ligt in deze houding plat op je rug (het liefste met een rechte ondergrond), je benen wijd en je voeten laat je soepel naar buiten vallen. Je armen leg je zo ver van je lichaam af dat je oksels vrij zijn. Deze houding wordt veel aan het begin van de les en aan het einde van de les beoefend.

4. De juiste voeding

Er wordt ontzettend veel geschreven en beweerd over gezond eten. Vanuit eigen ervaring weet ik dat ieder lichaam anders is en dat er, denk ik, niet één dieet is dat geschikt is voor iedereen. Voor mij is wel duidelijk dat het enorm veel uitmaakt wat ik eet. Het yogisch dieet schrijft voor: verse voeding, veel groente en fruit; zo puur mogelijk bereiden; liever geen diepvries en opnieuw opgewarmde ‘kliekjes’; vegetarisch; geen ui-achtigen/ knoflook. Wat ik vooral wil uitdragen is dat bewust eten al zoveel voor je doet. Als je geniet van gerechten waarin bovenstaande voedingsmiddelen gebruikt zijn en je de juiste hoeveelheid eet dan is het goed. Zelf ben ik ongeveer 16 jaar geleden gestopt met vlees eten. Vooral vanuit het onrecht dat dieren werd aangedaan. Ik vond dat de bio-industrie zonder respect voor levende wezens produceerden. Zuivel gebruikte ik nauwelijks omdat ik lactose intolerant ben. Nu ongeveer 3 jaar geleden merkte ik dat de behoefte om vis, (geiten)kaas en eieren er eigenlijk niet meer was. Vanuit mijn wens om zo geweldloos mogelijk te leven probeer ik bij gebruiksartikelen zo veel mogelijk diervrij te kopen. Het bewustwordingsproces hierin is vooral heel grappig. Zoals in de winter: ik had het zo koud dat ik spontaan beenwarmers kocht op het station. Pas nadat ik ze had aangetrokken bedacht ik mij om te kijken naar het materiaal. Voeding is niet alleen eten, maar ook de geestelijke voeding. Denk aan dingen die je leest, de mensen met wie je bent, studies die je doet, etc.

5. Meditatie en positief denken

Alle bovengenoemde delen van yoga leiden ertoe dat je positiever in het leven komt te staan. Bewuster, met minder spanningen. Natuurlijk blijven er situaties ontstaan die pijnlijk zijn, de manier waarop je ermee omgaat verandert. Wat betreft positief denken: zelf heb ik het vaak over realistisch denken. Denken waarbij ik zo min mogelijk oordeel, en als ik een vooroordeel of een opvatting heb probeer ik mij daarvan bewust te zijn. Ieder mens heeft zijn eigen pakketje aan ervaringen, gedachten en overtuigingen en bekijkt situaties vanuit die wetenschap. Meditatie is een manier om tijd te nemen voor het waarnemen en observeren van je gedachten. Van onbewust naar bewust. Je kunt denkpatronen ontdekken en leren hoe je jezelf wat minder serieus kan nemen. De lading eraf halen, de spanning verminderen. Over meditatie kan ik heel veel schrijven, maar voor dit blog is dat nu teveel. Ik hoop dat ik met dit blog de veelomvattendheid van yoga heb kunnen weergeven. Yoga is zoveel meer dan alleen het fysieke lichaam. Ons hele ‘zijn’ is erbij betrokken. Het gaat om kennis over onszelf. Want alleen als we onszelf kennen dan kunnen we de ander kennen.